بلوچستان ءِ سیاست ءُ نودربرانی کرد
چیئرمین ڈاکٹر نواب بلوچ
بلوچستان کہ بیست ء ُ یکّمی کرن ءَ ھم نوزدھمی کرن ءِ چھرگ ءَ جنت کہ آئیءِ مھلوک ءِ آبادی شنگ ء ُ شانگ اِنت۔بلوچستان ءِ مستریں شھر شال اِنت بلئے شال ھم یک سرجمیں شھرے ءِ دروشم ءَ گِندگ ءَ نئیت اِنت،نہ لین است ء ُ نئیکہ شریں دَگے گندگ ءَ کئیت ء ُ نئیکہ وانگ ء ُ زانگءِ نامیں مھکمیں چیزے اَست اِنت،ادئے مھلوکءِ ورگی آپ رسگ ءِ وسیلہ انگت نوزدھمی کرنءِ ڈولءَ اِنت ء ُ مھلوکءِ آبادی ءِ نیم بھر وانڈہ ءِے (خانہ بدوشی)ءِ زِندءِ گوازینگ ءَ پہ لاچار اِنت۔وانگ ء ُ زانگ ءِ ریشیو(ratio) ۰۲ درسد ءَ چہ گیش نہ اِنت ء ُ جنین زھگانی وانگ ءِ رواج انگت راج ءِ تہءَ نیست اِنت۔اے دُراھیں بے آسراتی ء ُ بزگی آں ابید بلوچستان ءِ مھلوک زندمانءِ لوٹ ء ُ وتی ھکّانی باروءَ شر سرپد اِنت ء ُ یکشلہ پہ وتی ھکانی ھاترابرجاھیں سیاست ءِ بھراِنت،راجءِ لس مھلوکءِ تہءَ ھاس نودربرانءَ سیاست ءِ تہءَ یک مزنیں دزرسے است اِنت کہ راج ءِ سرپد کنگ، آھاں آگھی ء ُ زانت دیگ ء ُ وانگ ء ُ زانگءِ نیمگءَ آرگءِ جد ء ُ جھدءَ اَنت۔
بلوچ ورنا آنی گلاں سال ۰۲۹۱ءَ بگر دانکہ روچ ءِ مروچی اے گوستءِ سَد سالی اِیں دپترءِ تہءَ پہ وتی راجءِ بنکی ھکانی ھاترا یک مزنیں کِردے پیلو کتگ۔بلوچستان کہ انگریز زورگرانی کبزہءَ بگر دانکہ روچ ءِ مروچی یک جنگ آماچیں زمینے۔اداسیاست ء ُ لبزانک ءِ سرا ھرچ دور ءَ بندش جنگ بیتگ،بلوچ ءِ زمین ءَ کہ سیاست ءِ بنگیج سال ۰۲۹۱ ءَ چہ بیت،بلے اے بنگیجی سیاست ھم آ وھداں داں کلات ء ُ مستونگ ءَ دیم نہ بیت کہ اے شھر آ وھد ءِ مستریں شھر بیتگ اَنت۔انچوش کہ بلوچستانءِ تہءَ سیاست ءِ بُن ھشت ۰۲۹۱ ءَ چہ بیت بلے نودربر سیاست ءِ بنگیج دگہ چِل سالاں پد بہ زان سال ۰۶۹۱ ءَ چہ بندات بیت،اے وھداں وانگ ء ُ زانگی ادارھانی کمی،بلوچ نودربرانی شنگ ء ُ شانگ ءِے ءِ سوب، نودربرانءَ یک مُشت ء ُ یکجاہ بوئگءَ پہ دگہ پنچ ء ُ دہ سال مان کیت، دانکہ ۷۶۹۱ ءَ بلوچ نودربر گل (بی ایس او)ءِ نام ءَ بلوچ نودربر وتی سیاستءِ بنگیجءَ گوں یک سیاسی گلےءِ راہ ء ُ رھبندانی ردا بندات کن اَنت۔
بلوچ نودربرانی سیاست ءِ ردوم نہ زورگ سوَب نودربرانی سیاستءِ تہءَ کُٹمی ربود(قبائلی نظام)،آھانی تہءَ پارٹیانی دزمانجنی ء ُ دگہ انچیں سوب ھست اَنت کہ نودربر سیاست چہ بندات ءَ یک مزنیں تاوانے وارت کہ یک گلےءِ تہءَ یکجاہ ء ُ یک رھبندےءِ ردا کار کنگءَ ابید بلوچ نودربر دو بھرءَ بھربنت ء ُ آھانی دوگل جوڑ بنت۔چہ ھما روچاں بگر دانکہ مروچی ۰۵ سال اِنت کہ بلوچ نودربرانی سیاسی گلانی تہءَ اے پرشت ء ُ پروشی ءِ سپر برجاہ اِنت،ے پرشت ء ُ پروش ءَ ھرچ دور ءَ بلوچ نودربرانی سیاستءَ را تاوان داتگ ء ُ ھمے پرشت ء ُ پروشانی مستریں سوب پارٹی بوتگ اَنت کہ آھاں ھچبر نودربر سیاست ءَ راردوم زیرگ ءَ نئیشتگ،ھمے سوبءَ نودربر علمی ء ُ پگری بنیات ءَ جھد کنگ ءِ جاگہ ءَ پارٹی آنی بیرک دار جوڑ بوتگ اَنت۔
بلے اے دُراھیں چست ء ُ ایراں ابید بلوچ نودربر سیاست وھدے کہ یک گلےءِ دروشمءَ دیمءَ اتک گڑا آئی بلوچ نودربرانی تہءَ سیاسی زانت ء ُبلوچ چاگرد ءِ تہءَ علمی ء ُ پگری تکءَ تربیت کاری بندات کت،بلوچ ءِ نودربر وتواک کت اَنت، علمی ء ُ پگری ھوالہ ءَ جاڑیگ کنگ ءِ واستہ لبزانک ءِ دامن گپت ء ُ چاپکاریءِ سپر بندات کت۔یک کسانیں وھدے ءِ تہءَ بلوچ چاگرد ءَ را یک مزنیں دیمروئی یے نیمگ ءَ برت۔ھپتاد ءِ دھک ءَ بلوچستان یونیورسٹی ء ُ بولان میڈیکل کالج ء ُ ڈگری کالج تربت ءِ جوڑ بوئگ ءَ گوں نودربر سیاست یک مھکمیں رنگے ءَ دیم ءَ اتک،نہ ایوک ءَ ادارھانی تہءَ بگندئے بلوچ ءِ چاگرد ءِ سرا ھم سیاسی ء ُ علمی اسرات ءِے کپت اَنت۔ ۵۷۹۱ ءَ کہ وھدے نیشنل عوامی پارٹی (نیپ)ءِ سرا بندش جنگ بوت گڑا بلوچ چاگرد ء ُ بلوچستان ءِ تہءَ پارٹی آنی کار نودربراں وتی کوپگاں زُرت اَنت ء ُ دیم ءَ جُنزاِینت اَنت۔اِستان ءِ ھر ھما پیسلہ کہ آبلوچ ء ُ بلوچستان ءِ ھک ءَ نہ بنت تہ آ وھدءَ بلوچ نودربر یک جوانیں رنگے ءَ آ پیسلہ آنی دیمءَ مِک بنت۔ ھمے سوَب اَنت کہ بلوچ چاگردءِ تہءَ نودربر سیاست باز مھکم بیت کہ آ پارٹیانی جاگہءَ گِیپت ء ُبلوچستان ءِ تہءَ پارٹی آنی سیاست ءَ چہ گیش نودربر انی سیاست مھکم بیت۔
بلے نیشنل عوامی پارٹی ءِ ھلاس بوئگ ءَ چہ پد بلوچ نودربر گل،نودربر سیاست ءِ جاگہ ءَ پارٹی سیاست(ماس پولٹیکس)ءَ بندات کن اَنت، ایشی سوب ءَ بلوچ نودربر وتی ادارھانی تہءَ گیش پارٹی سیاست ءِ کرد ءَ پیلوکن اَنت،چریشیءِ سوب ءَ چہ ھما علمی ء ُ پگری تربیت کہ نودربرانی ادارہ ءِ تہ ءَ بوئگی اَت یا کہ کنگی اَت آ شریں رنگے ءَ نہ بوت اَنت۔
چوشکہ بلوچ چاگرد ءِ تہءَ ھمک مھلوکےءِ وتی یک تبے۔بلوچ چاگرد جتا جتائیں تھر ء ُ بھرانی تہ ءَ بھر ء ُ بانگ اِنت۔ ء ُ ھرچ الاکہ ءِے ءِ تب ء ُ میل دگہ دگر اَنت۔بلوچ چاگردءِ تہءَ یک الاکہ یے ءَ جاگیرداری نظام زور اِنت، دومی الاکہ ءَ نواب ء ُ سردارانی ھاکمی اِنت،یک الاکہ یےءَ کم ء ُ باز علمی ء ُ پگری کار بوئگءَ اِنت گڑا دومی نیمگ ءَ دگہ یک الاکہ یے پد منتگی ءِ چیدگ اِنت۔من اشیءَ نودربر سیاست ءِ سوبمندی گش آں کہ چوشیں یک زمینے ءِ سرا ھم آئی ءَ وتی مھلوک علمی ء ُ پگری ھوالہ ءَ جاڑیگ کتگ ء ُ مھلوک سیاسی چست ء ُ ایراں گوں ھمگرنچ کتگ بلے نودربرانی سیاست ءِ تہءَ یک مزنیں نزوری ءِ اے ھم بوتگ کہ بلوچ چاگرد، آئی ءِ دود ء ُ ربیدگ، بلوچ ءِ تب ءَ گوں ھمگرنچیں لٹریچر ء ُ پالیسی دیگ ءِ جاہ ءَ نودربر سیاست ءَ سوشلزم ء ُ یو ایس ایس آر (USSR)ءِ جاڑی بیتگ اِیں لٹریچر ءِ سرا بلوچ چاگرد ءِ تہءَ کار کتگ۔اے گپ منگی اِنت کہ اے دیمروئی کنوکیں لٹریچر ءَ بلوچ چاگرد علمی ھوالہ ءَ پہ جاڑی کنگ ءَ کمک الم کتگ بلے بلوچ چاگرد ءِ سرجمی ءَ گوں ھم دپ نہ بووکیں پالیسی ءَ وتی تب ءَ گوں ھم دپیں لٹریچر ءِ نہ بوئگ ءِ سوب ءَ بلوچ نودربر سیاست ءَ یک مزنیں تاوانے وارتگ۔
وھدے کہ ۱۹۹۱ءَ یو ایس ایس آر(USSR)کہ پرشت ء ُ بازیں ملک کہ چہ سویت یونین ءَ درکپت اَنت۔ یو ایس ایس آر (USSR) ءِ یونین ءِ مستریں ملک روس کیپیٹل ازم ءِ نیمگ ءَ روت، بلوچ ءِ ھمساھگیں ملک اوگانستان ءَ ثور آشوب ء ُ سوشلزم ءِ جاگہ ءَ مجاھدین آملک ءِ سرا کبزہ کن اَنت۔ھمے دور ءَ بلوچ نودربر سیاست بے سوبی ءِ نیمگ ءَ روت اِنت ء ُ اے ھمے دور اِنت کہ دہ سالاں داں بلوچ نودربرانی گورا ھچ راہ نہ بیت ء ُ اے دور ءَ بلوچ نودربرانی سیاسی، علمی ء ُ پگری کار اوشت ءِ آماچ بنت ء ُ بلوچ نودربر سیاست بے سوبی ءِ نیمگءَ روت اِنت۔ ھمے وھد اِنت کہ نودربرسرجم ءَ پارٹیانی بندوک بنت ء ُ علم ء ُ آگھی ءِ چیدگ بوئگ ءِ جاہ ءَ پارٹیانی بیرک دار جوڑ بنت، اے دور ءَ ما بلوچ نودربرانی سیاست ءِ یک سیاھیں دورے گشت کن اِیں،کہ چہ ایش ء ُ پد یک دھکے ءَ بلوچ نودربرعلمی ء ُ شعوری سیاست ءِ جاہ ءَ دَگ ء ُ نَل (نلکہ) ءِ نام ءَ سیاست کن اَنت۔اے ڈولءَ بلوچستان ءَ وانگ ء ُ زانگی ادارھانی جاگہ وت تھاریانی آماچ بنت۔
بیستء ُ یکمی کرن ءِ بنگیج بوئگ ءَ گوں بلوچ ءِ نودربر سیاست ھم یک نوکیں دروشمی ءَ دیم ءَ کیت اِنت،بلوچ نودربرانی سروک،نودربر سیاست ءَ پارٹیانی بیرک داری ءَ چہ کش اَنتء ُ پدا وتی تچکیں راہ ءَ کاراَنت۔نودربر سیاست ءَ گوں بیست ء ُ یکمی کرن ءِ لوٹاں گوں ھم دپ کنگ ءِ جُھدءَ کن اَنت، لبزانکی ء ُ علمی کاربندات کنگ بنت۔سیاسی کلیں نودربر گلانی یکجاہ کنگ ءِ واستہ توار چست کن اَنت،ھالتاک ء ُ تاک ء ُتاکبند(میگزین)آنی وسیلہءَ گپ ء ُ باوست بیت،مراگش ء ُ دیوان بنت، کہ بھر ء ُ بانگ بیتگ اِیں نودربرانی سیاسی گل پدا یکجاہ کنگی اَنت۔چل سالاں چہ پد پدا بلوچ ءِ کلیں نودربر گل یکجاہ بنت، گَلانی سنّت (Alliance) ٹہ اَنت ء ُ یکجاہ ءَ سیشن ءَ رواَنت،اے وھد بلوچ نودربر سیاست ءِ بدل بووکیں (ٹرننگ پوائنٹ) وھد بیت۔
نودربر سیاست چہ پارٹیاں جتا وتی راہ ءَ آرگ بیت،نودربر سیاست ءِ تاکت ء ُ زور یکجاہ کنگ بیت۔یونیورسٹی علم ء ُ زانت ءِ چیدگ بنت،یونیورسٹی ء ُ کالج آں زانشتی دیوان بنت،نوکیں علمی ء ُ پگری باوست بندات بنت،بلوچ نودربر سیاست راجدپتر ءِ تہءَ اولی بربیت کہ یک شریں وڑے ءَ دیمءَ کیت ء ُ لبزانکءِ سرا یک جوانیں رنگے ءَ کارکنگ بیت۔نودربر گلانی لبزانکی تاک،تاکبند ء ُ سئے ماھی تاکاں ھواربلوچ راجدپتر،سیاست ء ُ دنیا ءِ ایدگہ چست ء ُ ایرانی سرا کتاب چاپ ء ُ شنگ کنگ بیت۔بیست ء ُ یکمی کرن ءِ نودربراں علمی،پگری ء ُ شعوری ھوالہ ءَ جاڑی کنگءِ بے کساس جھد کنگ بیت ء ُ اے ھمے نودربرانی تاکت بیت کہ سرکار پریشرائز بیت ء ُ بلوچستان ءَ نوکیں یونیورسٹی ء ُ ادارہ پچ بنت۔اے سیاسی تاکت ء ُ نودربرسیاست بلوچستان ءِ تہءَ یک وانگ ء ُ زانگی آشوبے کار اِیت۔
بلے بلوچ نودربر سیاست ءِ بد بکتی مدام ھمیش بیت اِنت کہ بلوچستان ءِ سیاست کنوکیں درستیں پارٹی نودربر سیاست ءَ یک آزات ء ُ وتواکیں رنگے ءَ کارکنگ ءَ نیل اَنت۔سال ۵۰۰۲ ءَ نودربر سیاست ءَ گوں بندوکیں بی ایس او ءِ کلیں بھر(فکشن)یکجاہ بنت،بلے پارٹیاں اشانی یکجائی دوست نہ بیت ء ُ نودربر سیاست ءَ وتی دست ءَ کنگ ءِ ھاترا کلیں پارٹی پدابی ایس او ءِ وتی یک،یک جتا جتائیں بھر(فکشن) ءِ جوڑ کن اَنت۔بلوچستان کہ ھرچ وھد ءَ یک جنگ آماچیں زمینے بیتگ ء ُ مروچی ھم یک جنگ آماچیں زمینے۔۶۰۰۲ءِ نودربر سیاست سوبمندی ءِ نیمگ ءَ یک گامے چست کنت بلے اے سوبمندی ھم داں دیر ءَ برجاہ نہ بیت کہ بلوچ ءِ ھنوگیں انسرجنسی عروج ءَ بیت،تہ استان اے چیزاں اوپار کت نہ کنت،وتی نوکیں پندلاں سازاِیت۔درستاں چہ گیش ھمے پندلانی دیمپان نودربر سیاست بیت،نودربرانی سروک(لیڈر) چست کنگ بنت ء ُ گار ء ُ بیگواہ کنگ بنت،باز جنگ بیت،وانگ ء ُ زانگی ادارھانی تہءَ نودربرانی سرا اُرش کنگ بیت۔بلوچ زمین ءَ سیاست ءَ ھوار نودربر سیاست ءِ سرا گیراعلانیہ بندش جنگ بیت،کتابانی سرا بندش جنگ بیت،نودربر گلانی سرا بندش جنگ بیت۔یونیورسٹی،کالج،اسکول ء ُ دگہ وانگ ء ُ زانگی ادارہ ملٹری بنجل جوڑ کنگ بنت،بلوچ زمین ءَ نودربر سیاست ترس ء ُ بیم ءِ نام ءِ جوڑ بیت۔ھمے ترس نودربراں چہ نودربر سیاست ءَ دور کنت،نودربرانی سُر ء ُ پرانی جاہ ءَ ھرچ نیمگ ءَ بے تواری بیت،کتابجاہ ویران بنت ء ُ نودربر سیاست ءِ سرا پدا سیاھیں دور ے کیت اِنت،اے کلیں دور ءَ نودربر سیاست ءِ مزنیں ردی است اَنت بلے کلاں چہ مستریں سوب کہ نودربر سیاست ءَ یک تھاری ءِ تہءَ دور دنت آ اِستانی زوراکی اِنت۔
بلوچ نودربر سیاست ھرچ دور ءَ آئیڈیاز،آئیڈیالوجی ءَ گوں بندوک بوتگ ء ُ مردم ھلاس کنگ بنت،بندیگ کنگ بنت بلے آئیڈیاز ء ُ آئیڈولوجی ھلاس کنگ نہ بنت، ترس ءِ ماحول اِنت،یونیورسٹی ملٹری بنجل جوڑ اَنت، بلوچ زمین جنگ آماچ اِنت، نودربر سیاست ءِ سرا زلم ء ُ زوراکی بوئگءَ اِنت۔نودربر انگت گار ء ُ بیگواہ کنگ بوئگ ءَ اَنت،کتابانی سرا بندش انگت ھست اِنت،بلوچستان ءِ وانگ ء ُ زانگی ادارھانی تہءَ آسراتی دیوکیں چیز ءِ نام نیست۔اسکول اَست گڑااستاد نیست، اگاں استاد است گڑااودءَ اسکول نیست بلے اے جاورھالاں ابید ھم بلوچ نودربر سیاست برجم اِنت،گام جنان اِنت، گوں دنیا ءَ ھم دپ ء ُھمگرنچ اِنت۔
من دہ(۰۱) سال اِنت کہ گوں نودربر سیاست ءَ بندوک آں،نودربر سیاست ءِ بُرزء ُ جھلی دیستگ اَنتء ُ مروچی اِیں نودربر سیاست ءِ بندش جنگ ءِ تُرس ء ُ بیماں اوں گندگ ءَ آں ء ُ انگت اے تکءَ چینکس کہ بوئگءَ گوں نودربراں ھوار وتی جد جھدءَ کنگءَ آں، مئے مستریں جُھد ھمیش اِنت کہ نودربر سیاست ءَ گوں کتاب ء ُ علم ء ُ زانت ءَ گوں ھمگرنچ بہ کن اِیں ء ُ بیست ء ُ یکمی کرن ءِ لوٹانی پُشدر ءَ وتی پالیسی آں جوڑ بہ کن اِیں،دانکہ مروچیگیں دنیا ءَ گوں ھمگام بہ بَہ اِیں۔منی ھیال ھمیش اِنت کہ نودربر Vanguard (قیادت کنوک)نہ اَنت، آھانءَ ماس پولٹیکس یا پارٹی سیاست کنگی نہ اِنت، بگندئے نودربر سیاست ءَ گوں یونیورسٹی ء ُ کالج ء ُ ادارھاں بندوک بوئگی اِنت مروچی اِیں لوٹانی سیاست کنگی اِنت۔نودربر علمی، پگری ء ُ شعوری ھوالہ ءَ جاڑی کنگی اَنت،نودربراں یک روڑ میپ یے دیگی اِنت کہ آ دگہ دنیا ءَ گوں مکابلہ کت بہ کن اَنت،ایشیءِ واستہ ھژدری اِنت کہ نودربر وتی جاگہ(باؤنڈریزاں) بہ زان اَنت۔
بیستمی کرن ءِ لوٹ دگہ بوتگ اَنت ء ُ مرچی بیست ء ُ یکمی کرن ءِ لوٹ دگراَنت،اگاں مارا وتارا گوں بیست ء ُ یکمی کرن ءِ لوٹاں گوں ھمگرنچ کنگی اِنت ء ُ دنیا ءِ گومءَ مکابلہ کنگی اِنت گڑا مارا وتی راہ گیشّینگی اَنت ء ُ ھما کہ مئے جاگہ(باؤنڈریز)اَنت آھانی تہءَ نندگ ء ُ کار کنگی اِنت،مئے راہ مزن اِنت۔۔۔سکتی بازاَنت بلے مارا وتی راہ ءَ ثابت کدم بوئگی اِنت،ثابت کدمی ءَ گوں وتی منزل ءِ واستہ جد ء ُ جھد کنگی انت، مستقل مزاج بوئگی اِنت، یک روچے الم مہ سوبمند بَہ اِیں ء ُ وتی منزل ءَ سربَہ اِیں۔۔۔۔!
دلگوش: اے نبشتانک بلوچ اسٹوڈنٹس ایکشن کمیٹی ءِ تاک “ نوشت “ ءِ تہا چھاپ بوتگ۔
Baloch Students Action Committee is a Student political organization that aims to work for the betterment of Education in Balochistan and politicizing the youth
