زبان بلئے پرچا؟
نبیل ارمان
انسان ءِ چاگرد ءِ تہا زبان ءِ بلاھیں ارزشتے اگاں زبان مہ بیت آ راج ءِ چاگرد ءِ رنگ لگوشیت ءُ بے رنگ بیت۔ ویٹ گینسٹ ٹیں ام گشتگ کہ
“منی زبان ءِ ھد ءُ سیمسر منی دنیا ءِ ھد ءُ سیمسر انت”
اے گپ ءَ گوں یک بلائیں جُستے سر کشّیت کہ زبان ءِ بستار چی انت؟ ءُ اگاں زبان مہ بوتیں تہ انسان ءِ زند چوں بوت ءُ انسان ءَ وتی مارشت، سسّا ءُ ہیالانی درشانی چون کُت؟ اسل ءَ راستی ایش انت; اے زبانءِ برکت انت کہ مرچی انسان ، وتی مارشت ءُ جزبگاں درشان کت کنت۔ ادا چہ اے راستی سھرا بیت کہ زبان انسانی چاگرد ءِ مستریں ءُ المی بھرا چہ یکے، چیاکہ اے زبان ءِ برکت انت کہ انسان ِئے زندگ داشتگ ءُ چہ اے دگہ جانوراں جتائِے کُتگ۔ اے زبان ءِ برکت انت انسان ئِے جنگل ءَ چہ کش اِتگ ءُ ماہ ءُ ایدگہ سیارھاں سر کُتگ۔
ءُ اے ھم راستی یے کہ اگاں زبان زندگ بہ بیت گڑا راج ھم زندگ ماننت، راجی پجار ھم ویل ءُ ودگ نہ بنت۔ اے بابت ءَ مزنیں شھزانت ھیگل ءِ گشگ انت کہ “زبان ربیدگ ءِ پیشدارگ انت”۔
وتی دودمان ءِ زندگ دارگ ءِ واستہ زبان ءِ زندگ دارگ ھژدری انت۔ وتی لبزانک ءِوانگ ءُ ساڑایگ زبان ءِ مستریں لوٹ انت۔
زبان ھم چہ وتی وانوکاں ہمے لوٹ ءَ کنت کہ آ وانگ بہ بیت گوشدارگ بہ بیت نبشتہ کنگ بہ بیت، ءُ اگاں اے سئیں چیز مہ بنت گڑا ھمے سرپد ببُو کہ تئی زبان گار انت۔ ءُ ترا جیڑگی انت کہ تو کجام ھونڈانی تہا وتی زبان دور داتگ، ءُ پدا ترا وتی زُبان پد جنگی انت چیا کہ دگہ ڈنّی ءُ دری نئیت تئی زُبان ءَ نہ رکّینیت، ءُ ترا نگُشیت کہ واجہ پلانی بیا کہ تئی زبان پلاں کورچات ءَ کپتہ بوتہ من در کُتگ ءُ رکینتگ۔ اے راستی یے کہ ھُمک راج ءَ را وتی زبان وت رکینگی انت۔ مارا وتی زبان وت وانگی انت ءُ نبشتہ کنگی انت۔ اگاں ما وتی زبان ءَ وت گپ مہ جنیں، مہ وانیں ءُ نبشتہ مہ کنیں گڑاں دومی کجام درد ءَ گپتگ کہ کئیت مئے زبان ءَ وتی کنت ءُ رکینیت۔
وتی زبان ءِ نہ وانگ ءِ مثال چو اے وڑا انت کہ بزاں تو شیر وتی مات ءِ وارتگ انت ءُ کار پہ دگرے ءَ کنگائے۔ بزاں آ شیرانی مزّ ءَ تو دگے زبانے ءَ دئیگائے۔
مارا چہ اے راستی ءَ پاد پِر دیگی نہ انت کہ اگاں ما وتی زبان ءَ گار بکنیں گڑاں مئے راج دپتر ھم گار بیت۔ مئے گیدی کسہّ ھم گار بنت۔ مئے کْوھنیں نازینک، لاڈو ءُ ھالو ھم گار بنت۔ مئے بتل، گشتن ءُ چاچ ھم گار، متلب مئے دنیا گار ءُ گُمسار بیت۔ پدا مئے راجی پجّار پشت نکپیت۔ ءُ بے پجّاریں راج ءَ کس مان نیاریت۔
اگاں ما دیمترا کنزان بکن انت گڑاں شریں وڑےءَمارا اے چیز گندگءَکئیت کہ بلوچءِدو مستریں زبان بلوچیءُبراہوئ انت ایشانی سیمسر چے بیت ایشانی ھلاسی ءِ پند نزّیک انت ءُ اگاں وانگ مہ بنت ءُ ایشانی سرا کار کنگ مہ بیت ءُ پہ دری مردماں بہ نندیں کہ آ کایاں مئے زبانءَپلگار انت اے مئے عقلی ءُ لجوزی انت۔
میان استمانی پٹءُ پولےءِردءَبراہوئ گار بوؤکیں زبانانی لڑا ھوار انت ایشی مستریں سوب چے انت مۓ زبان چیا گاریءِمجانی تہا گون انت آیا براہوئ چیا گار بوہگءَانت یا ایشی بنکّی وجہ چے انت اے ام گپےّ است کہ مۓ زبان وانگجاہانی تہا واننینگ بوھگءَنہ ینت ءُ اے تچکیں راستی یے کہ دانکہ تئ کرّا سیاسی زور مہ بیت تو وتی ھچ چیزءَرائج کت نہ کنے ءُ مئے زبان ام ہمے چیزءِآماچ انت۔
ہمے سوب انت کہ مئے مردماں وتی زبان یل کتگءُدوئمی راجانی زبانءَگپ کنگءَمجبور انت۔
اگاں وھدے ما وتی مردماناں جست بہ کنیں کہ واجہ بلوچی چیا نبشتہ نہ کن ئے یا نہ وان ئے گڑاں ہمے گپءَدیما کاراں کہ نبشتہی رہبند نیست بلئے زبان زانتانی کرّا سیاھگ ہچ وڑیں معنا نہ داریت چیا کہ اگاں تئ سرءَچیزے رائج بہ بیت تو الّم وان ئے ءُ نبشتہ کن ئے ہما رہبندءَ۔
ھیر اے گپاں بل منی ھیالءَبلوچی اگاں وانگ مہ بیت تہ نورخانءُنورلءُسبزلءِسوت ام گار بنت عطاءُمنیرءُکازی ءَام وانوک نہ بیت۔
وتی زبانانی رکّینگءِواستہ مارا چے کنگی انت اے کار مۓ ءُ شمے سرا انت دگے کس نئیت اے ام مستریں گپے کہ مارا زبان است۔
نورخانءَام ھمے جتگ کہ” وتی قومءَبوان،وتی قومءَبرداشت کن ،وتی قومءَگوشبدار مسرریں قومیت ہمیش انت۔
واجہ ناگمان ام ھمے گپءَجنت کہ “اگاں کسےّ زبان دوست مہ بیت قوم دوست بوت نہ کنت۔
وتی زبان ام مارا وتءَرا ساٹگی انت۔
دگے جاہے واجہ ناگمان گشیت کہ۔
“چک ہرکسءَدوست بیت بلے ہرکس وتی چکءَچیٹیت،ہمے وڑا زبان درا شرّ انت ہر کس وتی زبانءَساٹیت”
دانکہ وتی زبانءَ وانگءَما وت تیار مہ بیں دانکہ ما وتی لبزانکءَوت مہ وان انت دانکہ ما وتی گیدی چیزانی ارزشتءَمہ زان انت گڑاں دگے راجانی گوما ام مارا گلگ کنگی نہ انت چیاکہ مئے کرّا ادارہ است جاگہ است بلئے کار کنگءَکس تیار نہ انت ءُ دانکہ ما کار مہ کن انت گڑاں مئے زبان ام دیمروی نہ کنت ءُ اوشتءِآماچ بیت ءُ دگنیائے گار بوؤکیں زبانانی لڑءَھوار بیت۔
اگاں لبزانک ، سائنس یا تُری دگے سرھال بہ بنت اگاں ما وتی زبانءَ بوان انت اش گڑاں آ چیز گیش مئے مجگءِتہا جاگہ کن انت چیاکہ مئے مجگ آ چیزءَگیش وتی کناں کہ گوں آہاں ھیلاں ءُ دوئمی چیزءِزانگءَوھد درکار بیت ۔۔۔۔۔ پمیشکہ مارا وتی زبان وانگ، نبشتہ ءُ گپ کنگی انت دانکہ ما وتی زبانءَ رکّینت کت بہ کنیں۔
Baloch Students Action Committee is a Student political organization that aims to work for the betterment of Education in Balochistan and politicizing the youth
