میشل فوکو: تاکت ءُزانت
نبشتہ کار: دوستین بلوچ
(پہ نہ دیستگیں چمانی ھاترا من وتا وتی کارانی تھا گار کتگ۔فوکو)
میشل فوکو (۱۹۲۶ ۔۱۹۸۴) فِرنچءِ یک زانتکار ے، دپترزانتے، چاگردی ءُ لبزانکی نگد کار ے بوتگ۔ فوکوءَ تب زانتی ءُ ایدگہ زانت ءُ زانشءِ سرا یک جوانیں دز رسے بوتگ۔ چوشکہ مئے چاگردءِ تھا نفسیاتی ھوالہءَ بازیں جیڑہ ءُ جنجال ھست اَنت، کہ مارا آھانی سرا جیڑگ ءُ آ سرپد بوگ لوٹ اَنت۔ دنیا ءِگوستانکءِ پگرءُ ھیالانی ردءَ فوکو ءَ یک نگدی راہ ءُ رھبندے جوڑ کتگ، آ ھمے رھبند ءَسرپد کنائین ایت کہ تاکت ءُ زانت ءِ میان ءَ گال ءُ گپتار چون زانگ ءُ پھمگ بہ بنت۔
تاکت مئے بزاں مردمانی رنگءَ دنیا ءِ تھا شنگ ءُ تالان اِنت، شنگ ءُ تالانیں تاکت، جتائیں کارستانی وسیلہ ءَ چاگرد اں جوڑکنت۔ ھنوگیں دنیا ءِ تھاتاکت ءُ کارستانی سیادی وت سرءَ وت یکجاہ کنگ ءُ جوڑ کنگ ءُ دارگ نہ بنت ءُ پہ لھتیں تچکیں گال ءُ گپتارانی جوڑ کنگ ءُ آھانی یکجاہ کنگ ءَ چاگرد ءِ تھا ایشانی گردینگ ءَ پہ تاکت، کارست ءُ چاگرد یکے دومی ءِ داروک نہ بنت۔ ھچ تاکت ابیدئے راستی ءِ گپتارانی جوڑکنگ، آھانی یکجاہ کنگ ءُ آھانی دارگ ءَ وتءَ آچاگردءِ تھا داشت کت نہ کنت۔ تاکت چون چارگ ءُ زانگ لوٹ ایت، تاکت ءَ چون سرپد بہ بئیں ،میشل فوکو ءِ رھبند ءِ رد ءَ تاکت سانکلانی دروشم ءَ چارگ مہ بیت، تاکت ءَ اے ڈول سرپد مبو کہ تاکت مردمے ، یا کہ کارستے ءِ دست ءِ دل ءِ چیزے ءُ اے داب ءَ ھم مہ جیڑ کہ تاکت مال، دولت ءُ تلاہ یے۔ فوکو ءِ گشگ انت کہ چاگرد ءِ تھا تاکت چروکیں ماھور دابیں ادارگانی دروشم ءَ اِنت۔ مردم ھمے چروکیں ادارگانی تھا جاہ کن انت، ھمے جاہ کتگیں مردمانی دابانی اندرءَ، ایشانی گپتارانی ءُ واھشتانی تھا چے رنگءَ تاکت وتءَ درشان کنت ءُ دیم ءَ کار ایت۔
پہ تاکت ءَ مردم اولاکے۔ تاکت ءِ سوب ءَ ھمے اولاک (مردم) دیم ءَ کا ینت۔ اولاکانی (مردمانی) سوب ءَ تاکت وت ءَ دیم ءَ بارت ءُ اے گیشینگ بہ بیت کہ مردم تاکت ءِ جند نہ انت، بگندئے مردم پہ تاکت ءَ اولاکے ءُ تاکت ءِ سوب ءَ اولاک دیم ءَ روت۔ بزاں یکیں وھد ءَ مردم پہ تاکت ءَسوَبءُ اولاک دوئین انت۔ تاکت وتی برجم دارگ ءِ ھاتر ءَ مردماں زندگ دارگ لوٹ ایت۔ انچوشکہ مردم ءِ وتکشی کنگ، وتکشی ءِ سیادی گوں مردم ءِ جندءَ بندوک انت ، بلے چاگردءَ وتکشی یک ھرابیں کارے زانگ بیت، چاگردءِ تھا اے زانت ءُ زانگءَ تاکت باور کنائین ایت کہ وتی وت کشگ ردیں ءُ بدیں کرد ے۔ چیاکہ تاکت ءِھمے لوٹ انت کہ مردمانی مرگ ءِ سر ءَ ھک ھمائی انت ۔ تاکت، چاگرد ءَ باور کنائین ایت کہ مردمانی زند ءُ مرگ ءِ پیسلہ تاکت ءِ دست ءَ انت، کئے ءَ زندگ بوگ ئِے اِنت ءُ کئے ءَ مرگ ئِے اِنت۔ ھمے وڑ ءَ پدائی یا وتکُشی ءَ چاگرد ءِ تھا تاکت ھراب گش اِیت۔ وتکُش ءَ وتی زند ءُ مرگ ءِ پیسلہ وتی دست ءَ وت کتگ، اے چیز ، تاکت ءِ بوگ ءَ رد کنت ءُ اے کار تاکت ءَ سک ءَ بد لگ اِیت۔
ھنوگیں چاگردانی تھا مردم وتءَ تچک ءَ گوں تاکت ءَبندوک کت نہ کنت۔ مردمءِ ھمبندی (commitment) ءَگوں جوڑ کتگیں راستی ءِ رھبند ءُ آئی ءِ دیم ءِ آرگ ءَ گوں بیت۔ ھمے رنگ ءَ تاکت وتی ھست دارگ ءِ واستہ، راستی ءِ رھبندءَ وت جوڑ کنت ءُ دیم ءَ کار ایت۔ ھمے رھبندءِ تھا تاکت بوگ ءِ سمتءَ مان کنت۔تاکت ھمے جوڑ کتگیں راستی ءِ رھبند ءُ آئی ءِ تہءِ سمت ءَ چاگرد ءِ دیم ءَ کار اِیت، ایشانی دیم ءَ آرگ ءَ پد تاکت وت ءَ ھم دیم ءَ کار ایت ءُ وت ءَ گیش ءَ چہ گیشتر شنگ ءُ تالان کنت ۔ میشل فوکو ءِ تاکت ءِ وڑ ءُ پیم ءِ سرپد بوگ ءِ واستہ سک دور روگ نہ لوٹ اِیت، بگندئے استیں وھدءِ نزدیک تریں تاکت ءِ پجار انت۔ انچوشکہ پاکستان ءُ ایران ءَ دوئیں ماھور دابیں ادارگانی نام اَنت،دوئیں جتائیں تاکت اَنت، ھردوئین آں وتی جتا جتائیں راستی ءِ رھبندے ماں اسلام ءِ نام ءَ جوڑ کتگ۔ وھدے کہ مردمے اے تاکتانی سوب ءَ دیم ءَ آھگ لوٹ اِیت گڑا آ وتءَ ھمے تاکتانی رھبند ءِ داب ءَ دیمءَ بیار ایت۔ متلب مردمانی داب، مردمانی گپتار ءُ مردمانی واھشت ھمے جوڑ کتگیں رھبندانی راستی ءِ ھساب ءَ بہ بنت۔ بزانکہ آ مردم پاکستان ءُ ایران ،اے رنگءُ دروشم ءَ دیم ءَ بیا ریت ءُ پاکستان ءُ ایران، مردمے ءِ سوب ءَ وتی تاکت ءَ دیم ءَ کار اَنت۔
تاکت کہ وتی وت سازیں راستیءِ رھبندے جوڑ کنت گڑا اے وت سازیں راستی ءِ رھبند زور جنت ءُ وڑالی کنت چوشکہ گوستانک (تاریخ) زانت اِنت۔ چیءَکہ گوستانک زانت ءِ بوگ، ھستیں تاکت ءِنزوری ءِ نیمون اِنت۔ دنیاءِ بندات ،راجی گوستانک ءُ گوست ءَ گوں بندوکیں ھما زانت کہ تاکت ءِ زور ءِ درگتءَ ھما زانتانی روانی داشتگ، آئی ءَ زور جتیں زانت ھم گش اَنت۔ تاکت یا کہ ھستیں زانت آچہ وتی روتگاں کش اِتگ ءُ ولگوج کتگ۔ ولگوج کنگ ءَ پد زانت دگہ جاھے یا دگہ دورے ءِ تھا چیر تر اتگ ۔ گوست ءَ گوں بندوکیں زانت ءَ زور گار کنگ، چیر دیگ ءُ بار دیگ ءَ رند، اَنگت زانت ءِ لھتیں بھر پدر بہ بیت۔ گڑا تاکت وت سازیں رھبندانی تھا ھمے پدر بوتگیں زانتانی بھر ءَ وت دیم ءَ کار ایت، بلے اے زانتانی بھرانی رنگ ءُ دروشم ءَ مٹ ءُ بدل کنت۔ اے مٹ ءُ بدل بوتگیں زانت ءِ دروشم رد کتگیں زانت ءِ دروشم ءَ بیت۔زانت ایر جنگ بیت، بےکاریں ءُ بے سریں دپترءِ بھر گشگ بیت۔ انچوشکہ ما بچاریں بلوچ گوستانک ءَ گوں بندوکیں زانت ءِ کسانکیں بھرے، آئی ءِ سیادی پاکستان ءُ بلوچستان ءِ گوست ءَ گوں بندوک اِنت، ۱۹۴۷ ءَ بلوچستان ءُ پاکستان دو جتائیں اِستان (states) اتنت ، بلے ۱۹۴۸ ءَ پاکستان بلوچستان ءِ سرءَ لشکر کشی کنت ءُ بلوچستان ءِ اِستانی ھیسیت ءُ پجارءَ ھلاس کنت۔ اے راستی ماں گوستانکءِ راستیءَ گوں بندوک اِنت بلئے پاکستانی زانتکاراں ھرچ نبشتانکے بلوچستان ءِ باروءَ نبشتہ کتگ گڑا آ تاک ءِ تھا گوست ءِ اے بھر گندگ ءَ نیا اَنت۔پاکستان ءِ اسکول، کالج ءُ یونیورسٹی آں ھستیں کتابانی یا آئی ءِ ادارگانی پولکاریانی تھا گوست ءِ اے بہر ءِ زانت اے رنگ ءَ دست نہ کپ ایت۔ اے گوستانکءِ راستی پرچی ءَ پہ زور گار کنگ بوتگ؟ چیاکہ گوستانکءِ زانت جھدانی روانی ءَ گوں بندوک انت ءُ گوست ءِ اے سھتانی تھا کست، کینگ ءُ جنجال ھست انت۔
ھمے کہ زور جتیں زانت انت۔ایشانی سر ءَ ادارگی زانتکار گپ نہ جنت، نگد نہ کنت، چیا کہ اے زانتکارانی زانت گوں ھستیں تاکت ءِ وت ساز یں رھبند ءَ بندوک انت۔ دومی نیمگ ءَ لہتیں زانتکار ترس ءَ گار انت، آ راستیں زانت ءِ پدر کنگ ءَ ترس اَنت کہ زانت ءِ درگیجگ ءُ پدر کنگ ءَ پد تاکت مئے سرءَ وبا یے مہ بیت ءُ مہ کپ ایت۔
میشل فوکو ءِ زانت ءِ رھبند، تاکت ءَ گوں بندوکیں زانت ءِ سرءَ نگد کنگ انت ءُزور جتیں دپتری زانت ءِ چست کنگ ءُ دیم ءَ آرگ انت ۔ ھمے زانت کہ تاکت ءِ سوب ءَ اوشتوک انت، ایشی ءِ داروکیں زانت گوستانک ءِ دیمروی ءِ زانت انت کہ ھند ءُ دمگ ءَ گوں بندوک انت۔ ھند ءُ دمگی زانت ءِ چست بوگءُ دیم ءَ آھگ ، تاکت ءِ ادارگانی زانت ءِ گپتارانی اوشتگ۔
گڈ سرءَ میشل فوکو ءِ گمان یا لیکہ پہ وانندگ ءُ زانتکاراں’’ وتی زانت ءَ وتی گوست ءِ رنگ ءَ آجوئیں زانتے بہ سازاِت یا بہ ساچ اِت ‘‘۔
Baloch Students Action Committee is a Student political organization that aims to work for the betterment of Education in Balochistan and politicizing the youth
